Ο …ευγενής του Καπνού

Καλειδοσκόπιο (ένθετο του 24grammata.com)

 Αρχισυντάκτης και Υπεύθυνος του Καλειδοσκοπίου: Απόστολος Θηβαίος

Η απόλαυσή του αποτελεί πολυτέλεια. Κάθε καπνιστής που σέβεται τον εαυτό του και τη συνήθεια του καπνού, διατηρεί πάντα μια αντίστοιχη φαντασίωση. Συχνά το κόστος ενός αυθεντικού του είδους ή εκείνου που κατασκευάζεται από τα φημισμένα εργαστήρια παρασκευής της Αβάνας και του Αγίου Δομίνικου προϋποθέτει μια «άνετη» τσέπη. Η χρήση του απαιτεί την τήρηση απαράβατων κανόνων, ενώ πλαισιώνεται από μια ευρύτατη γκάμα αντικειμένων, τα οποία κάθε άλλο παρά κοινά ή αδιάφορα φαντάζουν. Για την ακρίβεια, πολλά από αυτά συνιστούν πραγματικά έργα τέχνης. Η ιστορία τους συναρπαστική, σε αναλογία με την απόλαυση την οποία συνεπάγονται.
Η λέξη «πούρο» σύμφωνα με το γλωσσολόγο και διακεκριμένο καθηγητή Μπαμπινιώτη, οφείλει την καταγωγή της στη λατινική λέξη «pure», δηλαδή «αγνός.» Η λέξη αυτή επιστρατεύεται για να περιγράψει την εξαιρετική ποιότητα και σύσταση εκείνων των «καθαρών» φύλλων καπνού, τα οποία προορίζονται για την κατασκευή των πούρων.
Η διάδοση του πούρου και η χρήση του, πρωτίστως στις πολυτελείς, βασιλικές αυλές του ισπανικού και πορτογαλλικού στέμματος φαίνεται να συμβαίνει κατά τα μέσα του 16ου αιώνα. Αγαπημένη απόλαυση των βασιλέων, το πούρο εμφανίζεται με τη σημερινή του μορφή στην Ισπανία και συγκεκριμένα στη Σεβίλλη, περί το 1676. Τα επόμενα χρόνια θα κάνουν δε την εμφάνισή τους και τα πρώτα εργοστάσια κατασκευής πούρων, πάλι στη Σεβίλλη, γύρω στο 1686. Η παραγωγή του πούρου πραγματοποιείται σε μεγάλες ποσότητες ετησίως, ενώ η ποιότητά του θεωρείται άφταστη. Η ανάπτυξη όμως της βιομηχανίας του πούρου θα αρχίσει να εξελίσσεται έπειτα από το ταξίδι του βασιλιά της Ισπανίας Φερδινάνδου του Ζ΄. Η φθορά του καπνού από το πολύμηνο, υπερατλαντικό ταξίδι, ώθησε το βασιλιά να παραχωρήσει στην Κούβα το δικαίωμα παραγωγής πούρων. Κάπως έτσι, ξεκινά η παραγωγή των φημισμένων, κουβανέζικων πούρων, εκ των οποίων η πλέον παραγόμενη ποσότητα αφορά μέχρι και σήμερα, το ισπανικό στέμμα, ως ανταπόδωση της παλαιάς, μα καταλυτικής για το νησί και την εξέλιξή του, παραχώρησης εκείνης. Μονάδες επεξεργασίας φύλλων τύπου «ράπερ» λειτουργούν και στις Η.Π.Α.και συγκεκριμένα στο Κονέκτικατ, όπου και διαπιστώνεται η πιο εξαίρετη παραγωγή μετά από εκείνη της Κούβας.
Η παραγωγή και εξαγωγή πούρων αποτελεί μία εκ των σημαντικότερων δραστηριοτήτων της κουβανέζικης οικονομίας. Η ανάδειξή του όμως σε αυτή τη θέση και η καθιέρωσή του στην παγκόσμια αγορά δεν επιτεύχθη δίχως την αντιμετώπιση δυσχερειών και δυσκαμψιών, οι οποίες μάλλον οφείλονταν στο ειδικό καθεστώς, το οποίο επικράτησε στην Κούβα για πολλά έτη.
Συγκεκριμένα, μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1959 από τον Φιντέλ Κάστρο και την εδραίωση της επανάστασης, ο ηγέτης της Κούβας περιορίζει την παραγωγή πούρων σε ένα μόνο είδος, το οποίο προορίζεται αποκλειστικά για το λαό. Σπουδαίες εταιρείες κατασκευής πούρων κλείνουν ή αναγκάζονται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, ενώ άλλες επιλέγουν τη μετονομασία τους και την, ως εκ τούτου σημαντική αποδυνάμωση της οικονομικής και εμπορικής τους θέσης. «Villary Villar», «La Corona», αποτελούν μερικές από τις πιο ονομαστές φίρμες πούρων, οι οποίες πλήττονται από αυτήν την κατάσταση.
Φλόριντα, Άγιο Δομίνικος, Ονδούρα, Τζαμάικα. Αυτοί είναι οι προορισμοί για τις επιχειρήσεις παραγωγής πούρων, οι οποίες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την «ολοκληρωτική» Κούβα του Κάστρο. Ο ηγέτης της επανάστασης όμως, αντιλαμβάνεται γρήγορα το συγκριτικό πλεονέκτημα του νησιού στα προϊόντα καπνού και αποφασίζει την επαναφορά όλων των «εξόριστων» επιχειρήσεων, επιτρέποντας τη λειτουργία τους κάτω από ένα ιδιόμορφο καθεστώς αμοιβών, όπου ο κάθε προμηθευτής απολαμβάνει τα κέρδη του βάση ποιότητας. Παράλληλα επιτρέπετει σε ιδιώτες καλλιεργητές να παράγουν τα δικά τους πούρα. Ο Ρωσοεβραίος Ζίνο Ντάβιντοφ αναλαμβάνει την επαναφορά της λειτουργίας των εργοστασίων πούρων στην πρωτέρα κατάσταση. Παρά την επίτευξη του στόχου ο επενδυτής με τη μικτή καταγωγή απαιτεί την αποκλειστική εκμετάλλευση του θρυλικού πούρου «Cohiba», κάτι που φυσικά δεν γίνεται δεκτό από τις κυβερνητικές αρχές. Η απόφαση του Ντάβιντοφ να προχωρήσει στην εκμετάλλευση του εν λόγω πούρου, παρά την άρνηση των αρχών του Κάστρο θα οδηγήσει στον εξοστρακισμό του από το νησί και τη μετεγκατάστασή του στον Άγιο Δομίνικο, όπου και η φήμη του θα ξεθωριάσει και γρήγορα θα ανακοπεί η λαμπρή, εμπορική πορεία του, αφήνοντας το όνομα Ντάβιντοφ με ένα σημαντικό παρελθόν και ένα εξαιρετικά, αβέβαιο, εμπορικό παρόν και μέλλον.
«ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ, ΕΙΔΗ, ΜΥΣΤΙΚΑ»
Εφόσον πιστούμε πως η επιθυμία μας για ένα πούρο ξεπερνά τάσεις νεοπλουτισμού και μικροαστισμού ή τέλως πάντων δεν αφορά στερεότυπα και εμμονές, τότε είμαστε σε θέση να απολαύσουμε το «αντικείμενο του πόθου» μας. Πριν όμως βρεθούμε στην πλεονεκτική αυτή θέση για κάθε καπνιστή ας λάβουμε υπόψη μερικά στοιχεία. Έτσι, για να μην κατηγορηθούμε ότι είμαστε φορείς των παραπάνω, αστικών «ασθενειών.»
Το φυτό από το οποίο προέρχονται τα φύλλα του πούρου, είναι ιδιαίτερο και ευδοκιμεί σε τροπικά και υγρά μέρη. Πρόκειται περί ενός μεσαίου μεγέθους φυτού, τα φύλλα του οποίου δεν ξεπερνούν τα 16 ή 17. Αυτά συλλέγονται με διαφορά μίας εβδομάδας από τη βάση προς την κορυφή του φυτού. Στα υψηλότερα επίπεδα βρίσκονται τα λεπτά και για τούτο το λόγο εξαιρετικής ποιότητας φύλλα, τα επονομαζόμενα «ligero». Η υπερβολική και απρόσκοπτη έκθεσή τους στον ήλιο τα καθιτά στιλπνά και ιδιαιτέρως αρωματικά. Τα καλύτερα φύλλα βρίσκονται στο μέσον του βλαστού και καλούνται «seco», ενώ λόγω της υφής τους και της αργής καύσης χρησιμοποιούνται ως περιτύλιγμα («wrappers») και καθιστούν το πούρο ελαφρύ και γευστικό. Στη βάση του φυτού βρίσκονται τα χαμηλότερης ποιότητας φύλλα, τα οποία φέρουν το όνομα «volado» και χρησιμοποιούνται ως γέμισμα («fillers»). Η προέλευση του φυτού διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο για την επιλογή του, αφού τα ειδικά, κλιματολογικά χαρακτηριστικά κάθε τόπου συνιστούν παράγοντες διαμόρφωσης του φυτού. Η υγρασία και το θερμό κλίμα που απαιτείται για την ευδοκίμηση του φυτού κρίνονται ως στοιχεία εξίσου σημαντικά για τη συντήρησή του πριν καταναλωθεί.
Τα πούρα διαφοροποιούνται ανάλογα με το σχήμα τους. Έτσι, το κυλινδρικό τους μέγεθος τα διακρίνει στα πολύ λεπτά και με φυσιολογικό στόμιο πούρα, τα «Parejos» και τα άλλα, τα οποία μπορεί να έχουν ποικίλη διάμετρο, σχήμα και μέγεθος και τα οποία ονομάζονται «Figuarados.» Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται και ανήκουν τα περισσότερα από τα πούρα. «Corona», «Panatela» και «Robusto» είναι τα ονόματα των τριών υποκατηγοριών στις οποίες διαχωρίζονται τα πούρα τύπου «Parejos.» Η δεύτερη κατηγορία τα «Figuarados» αποτέλεσαν εκλεκτή επιλογή λόγω των πολλαπλών σχημάτων και μεγεθών τους την εποχή της Belle Epoque.
Η απόλαυση ενός πούρου, σε όποια κατηγορία και αν ανήκει, απαιτεί την τήρηση μιας αυστηρής ιεροτελεστίας. Έτσι, με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων, όπως οι πουροκόφτες μπορουμε να προετοιμάσουμε το πούρο για τη μυθική καύση του. Οι γνώστες των πούρων, οι λάτρεις μιας ακριβής συνήθειας, δεν χάνουν ευκαιρία να τονίζουν στους αμύητους πως το κάπνισμά τους δεν έχει καμιά σχέση με την απόλαυση του τσιγάρου. Απαιτεί πιο αργό ρυθμό και προϋποθέτει τη λήψη όλης της γεύσης, δηλαδή της πεμπτουσίας και του λόγου για τον οποίο ένα πούρο είναι πάντα μια απόλαυση. Ένα πούρο πρέπει δε να τελειώνει αξιοπρεπώς, χωρίς να πιέζεται για να σβήσει, αλλά επιτρέποντας στα πολύτιμα φύλλα του να ολοκληρώσουν έναν μοναδικό κύκλο ζωής.
Στις μέρες μας έχει διαπιστωθεί πως η αγορά πούρων έχει «μολυνθεί» από την εμπορία πιστών αντιγράφων τους, τα οποία κατασκευάζονται σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η επιβεβαίωση ενός μοναδικού αριθμού παρασκευής στο πίσω μέρος του πούρου συνιστά το μόνο τρόπο πιστοποίησης της αυθεντικότητάς του. Ως εκ τούτου η παρατήρησή του κρίνεται υψηλής σημασίας, δεδομένου και του κόστους αγοράς του.
Η μοναδικότητα του πούρου αποδεικνύει τα ιδιαίτερα χαρίσματα ενός φυτού όπως ο καπνός. Η εξασφάλιση της απόλαυσής του από τους «έχοντες» δεν σημαίνει πως μόνο εκείνοι γνωρίζουν να γεύονται τον καπνό του. Οι φωτογραφίες άλλωστε, ημίγυμνων γυναικών στα υπαίθρια εργαστήρια της Αβάνας να απολαμβάνουν το πούρο τους αποδεικνύει πως το να γεύεται κανείς ένα πούρο, δεν απαιτεί χρήμα, αλλά την ικανότητα κάποιου ή κάποιας να εκτιμά την ποιότητα και την ιστορία ενός αγαθού.
Τέλος, πέρα από κάθε συμβουλή και χαρακτηριστικό ας φροντίσουμε να μην λησμονήσουμε τη ρήση του Αμερικάνου συγγραφέα Τουέιν. «Να καπνίζετε με μέτρο και σύνεση, ποτέ παραπάνω από ένα πούρο τη φορά!» Καλή απόλαυση!