ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΤΩΝ ΗΠΑ
Όταν συγχρονίζεται η μορφή και το περιεχόμενο
Howard Zinn
Απόστολος θηβαίος
Διαβάστε όλες τις επιφυλλίδες του Απόστολου Θηβαίου στο 24grammata.com κλικ εδώ
Το βιβλίο του Howard Zinn, Ιστορία του Λαού των Η.Π.Α. αντιπροσωπεύει την καταγραφή μιας άλλης ιστορίας, άμεσα συνδεδεμένης με τις πραγματικές, κοινωνικές συνθήκες. Αυτο το τελευταίο επαληθεύεται ακόμη και αν στρέψει κανείς εξειδικευμένα το ενδιαφέρον του στην εθνική λογοτεχνία. Η τάση αυτή υπήρξε ανέκαθεν μια φυσική ροπή για την Αμερική.Οι κορυφαίες στιγμές της είναι πρωτοποριακές, βαθιά πολιτικές, συμπυκνώνοντας εν πολλοίς τη διαδικασία κάτω απ΄την οποία γεννιέται ένα έθνος. Οι κοινωνικές δομές της Αμερικής αποτελούσαν ανέκαθεν πεδίο πειραματισμού ολοκληρωτικών μεθόδων. Ο συγγραφέας απ΄την αφετηρία του διαχωρισμού των φυλών ως την περίοδο της 12ης Σεπτεμβρίου του 2011 διαπιστώνει τις αγκυλώσεις εκείνες που κατέστησαν την αμερική κοινωνία δέσμια χρόνιων προβλημάτων στα οποία δεν είχε δοθεί επαρκής λύση. Ένας φιλόδοξος πατριωτισμός με εξαιρετική ρηχή συνείδηση, στα όρια του επαρχιωτισμού. Η βαθιά ριζωμένη συνείδηση φυλετικών διαχωρισμών συνιστά μία εκ προοιμίου υπονόμευση της εθνικής ενότητας, όπως την οραματίστηκε η υγιής, εθνική συνείδηση. Ο δεσμός της δουλείας, οι θηριωδίες του αγροτικού φιλελευθερισμού της Βοστώνης και των άλλων, ταχέως αναπτυσσόμενων κοινωνιών, η θέσπιση νόμων και οι τροποποιήσεις σε παλαιότερες νομοθεσίες που στρέφονταν ευθέως κατά του δικαιώματος της ανθρώπινης ζωής, εξασφάλισαν τις συνθήκες για τα 350 χρόνια ντροπής. Την πρώτη δεκαετία της νέας χιλιετίας το Τζάκσον και τα ονόματα των νεκρών επιβεβαιώνουν το χειρότερο φόβο και επαληθεύουν τον Howard Zinn όταν σημειώνει πως η θεώρηση του προβλήματος σε κοινωνικό επίπεδο θα πρέπει να γίνει με γνώμονα μια ενεργή και επίκαιρη κατάσταση.
Αυτή η ιστορία διαθέτει ένα σπάνιο χάρισμα. Είναι δυνατόν να διαβαστεί αποσπασματικά, ως αντιπροσωπευτικά, κριτικά κείμενα των μεγάλων, διαδοχικών περιόδων τις οποίες διήλθε η αμερικανική, εθνική συνείδηση. Με ότι πιθανά περικλείει ο όρος και που τελικώς επηρεάζει τη διαμόρφωσή του. Φαντάζει ενδιαφέρουσα, εξόχως ειλικρινής και κατανοητή η αποτύπωση των σύγχρονων, αμερικανικών δογμάτων, όπως οριστικοποιούνται τις δύο τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Η εμπλοκή σε συνεχείς, εμπόλεμες διαμάχες, η εμμονή στο αυτοκρατορικής φύσεως δόγμα του αμερικανισμού, το οποίο είχε ήδη εκπνεύσει. Όχι όμως και τα παζάρια των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων στην πλάτη του έθνους που ασκούν καταλυτικό ρόλο στη σημερινή εκδοχή της Αμερικής. Η αναφορά του Zinn στην αδυναμία της Αμερικής να διαμορφώσει ένα κράτος κοινωνικής πρόνοιας όσο και η σύγχρονη επιβεβαίωση αυτής της εκτίμησης εκ μέρους της αμερικανικής γερουσίας καταδεικνύουν τη ρίζα του προβλήματος. Στις Η.Π.Α. μπορεί να έλαμψε κάποτε η ευκαιρία, έτσι που παραλάσσοντας τον Μπουκόβσκι να μπορεί κανείς να πει πως ξέπλεναν τα γόνατά τους μ΄αυτήν, όμως δεν έλαμψαν ποτέ τ΄άστρα της σημαίας. Η έννοια του έθνους δεν υφίσταται στις περιόδους ειρήνης. Μ΄εξαίρεση την παγκόσμια τραγωδία των Δίδυμων Πύργων η οποία και άσκησε επίδραση στην ανάπτυξη μιας σκληρής, πατριωτικής τάσης με στοιχεία εκδικητικά η Αμερική ουδέποτε εγκαθίδρυσε ένα διαχρονικό κράτος με πρώτο κριτήριο αυτό της συνοχής. Η επιβλητικότητά της επέβαλε άλλους χειρισμούς. Οι σχέσεις ανάμεσα στον λαό και το κράτος, το ξέχωρο από τις ιδεολογίες και τις τάσεις, αυτό που κληροδοτείται και αποτελεί εθνική περιουσία ισχυροποιούνται απ΄τον ανταποδοτικό χαρακτήρα αυτής της ανύπαρκτης σχέσης σ΄αυτό το πολύ συγκεκριμένο επίπεδο.
Ο Howard Zinn μάλλον κλείνει απαισιόδοξα αυτόν τον τόμο. Παρά την ψυχραιμία του στις ενδελεχείς αναφορές κάποτε υποκύπτει και εκείνος σ΄αυτό το αίσθημα του τέλους της ιστορίας και της έναρξης μιας νέας περιόδου για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Η ανανέωση των δημιουργικών μέσων θα μπορούσε να αποτελέσει τ΄όχημα της αλλαγής, σύμφωνα με τον Zinn. Μένει να δούμε ποιον ρόλο επιφυλάσσει για την Αμερική ο 21ος αιώνας. Λογίζοντας τον τίτλο του σπουδαίου αυτού έργου, κατανοούμε τη θέση που κατέχει ο λαός για την τελική έκβαση της ιστορίας.