ΦΥΣΙΚΗ, Ο ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ. ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ για τη Γ’ Λυκείου , Κώστας Θ. Ζαμπέλης, Νίκος Μπέσα

ΦΥΣΙΚΗ, Ο ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ

ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ

για τη Γ’ Λυκείου , Κώστας Θ. Ζαμπέλης, Νίκος Μπέσας, εκδ 24γράμματα, έγχρωμη έκδοση, ISBN: 978-618-20116-21

σε όλα τα βιβλιοπωλεία και

online https://24grammata.com/product/00621/

Μπορείτε, ακόμα, να τα παραγγείλετε και τηλεφωνικά 210 612 70 74,

Δωρεάν τα ταχυδρομικά έξοδα και τα έξοδα αντικαταβολής  σε όλη την επικράτεια, ανεξάρτητα από το ποσό παραγγελίας

 

Πρόκειται για το μοναδικό βιβλίο στην έως σήμερα βιβλιογραφία που συγκεντρώνει όλα εκείνα τα κρίσιμα ζητήματα και τις «παγίδες»  που θα συναντήσει στη θεωρία και ασκήσεις.

Θα έλεγε κανείς πως είναι η «φωνή του δασκάλου» που χρειάζεσαι τις ώρες του διαβάσματος σου.

Στις αναλυτικές λύσεις των ασκήσεων που συνοδεύουν την κάθε ενότητα, προσαρμοσμένες στο ίδιο ύφος και την ίδια φιλοσοφία, παρουσιάζεται επεξηγηματικά ο απαιτούμενος τρόπος σκέψης και προσέγγισης.

Σκοπός , επομένως, της συγκεκριμένης παρουσίασης είναι να αποτελέσει έναν γνώμονα σωστού τρόπου μελέτης συμπληρώνοντας τοπ σχολικό βιβλίο, καθώς κι έναν πρώτης τάξης οδηγό επανάληψης που θα σε βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων σου

Δείτε ένα μέρος του  βιβλίου στο pdf που ακολουθεί εδώ  https://24grammata.com/wp-content/uploads/2021/03/σελ-31-41.pdf

ΣΕΙΡΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (αρ. σειράς 156)

Τίτλος: Φυσική – Ο τρόπος σκέψης. Ταλαντώσεις για τη Γ΄ Λυκείου.

Συγγραφείς: Κώστας Θ . Ζαμπέλης, Νίκος Μπέσας.

Τόπος & Χρονολογία Α΄ έκδοσης: Αθήνα, Φεβρουάριος 2021

Σελίδες: 344

Διάσταση σελίδας: 17x24cm

Γραμματοσειρά: CalibriΧαρτί: γραφής 100gr

ISBN: 978-618-20116-21

Εκδόσεις: 24γράμματα / Γιώργος Δαμιανός Διεύθυνση /

Κεντρική Διάθεση: Λεωφόρος Πεντέλης 77, Χαλάνδρι 152 34

Τηλ.: +30 210 612 70 74 Email: [email protected]

Web site / e-shop: www. 24grammata.com

Copyright © 2021 24γράμματα

H γραφιστική επεξεργασία έγινε στο ατελιέ γραφικών τεχνών των εκδόσεων 24γράμματα (Λεωφ. Πεντέλης 77, Χαλάνδρι, τηλ. 210 612.70.74) Ψηφιακή σελιδοποίηση: Κώστας Θ . Ζ αμπέλης, Νίκος Μπέσας, Κλαίρη Μπαρόλα Δημιουργία εξωφύλλου: Yonas DesignΦωτογραφία εξώφυλλου: @goodkrak (www.twenty20.com)

 

 

Πρόλογος

Φίλε μαθητή, αγαπητέ συνάδελφε

Το τεύχος που κρατάς στα χέρια σου δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο ασκήσεων. Πρόκειται για μια προσπάθεια καταγραφής των συνηθέστερων στατιστικά λαθών που κάνει ο μαθητής. Εδώ θα βρεις συγκεντρωμένες τις απορίες του μαθητή που καταπιάνεται με τις ταλαντώσεις, αλλά και τις δυσκολίες που συναντά πάνω σε διάφορα τεχνικά θέματα. Είναι θα λέγαμε «η φωνή του δασκάλου» που συντροφεύει τον μαθητή στο διάβασμά του. Η διδασκαλία του μαθήματος μάς έχει διδάξει πως αναζητώντας κανείς τις δύσκολες και περίπλοκες ασκήσεις χάνει καμιά φορά την ουσία, η οποία κρύβεται πίσω από απλές και βασικές έννοιες που καταχρηστικά λέμε πως τις έχουμε κάνει κτήμα, ενώ στην πραγματικότητα κρύβουν ασάφειες για εμάς. Είναι γεγονός πως ενώ κατά τη διάρκεια της παράδοσης υπάρχει η σιγουριά από πλευράς του μαθητή για πλήρη κατανόηση του μαθήματος, εντούτοις η δυσκολία ξεκινά όταν θα κληθεί να μελετήσει το ίδιο πράγμα στο σπίτι μόνος του. Είναι οι μικρές, αλλά καθόλου ασήμαντες λεπτομέρειες που διαφεύγουν της προσοχής του μαθητή.

Το συγκεκριμένο, λοιπόν, βιβλίο θα αποτελέσει τη συνέχεια του διαβάσματος του μαθητή, καθώς κι έναν πρώτης τάξεως οδηγό για την τελική του επανάληψη, προκειμένου να μην πελαγοδρομεί μέσα σε μία νεφελώδη και αχανή δεξαμενή ασκήσεων που περιέχονται στο κάθε κεφάλαιο. Έρχεται, επομένως, να πλαισιώσει τις γνώσεις του πάνω στις μηχανικές ταλαντώσεις – αμείωτες, φθίνουσες και εξαναγκασμένες – και να φωτίσει ορισμένα θέματα τα οποία κατ’ εξοχήν τον δυσκολεύουν. Οι ασκήσεις παρέχονται με τις αναλυτικές λύσεις και επεξηγήσεις τους και τα ερωτήματα αυτών είναι απόλυτα προσαρμοσμένα στις «παγίδες» που επισημαίνονται στη θεωρία.

Η φιλοσοφία μας ως εκ τούτου είναι να συγκεντρώσουμε και να αναδείξουμε τα σημεία που δεν είναι αρκούντως αντιληπτά και κατανοητά, ώστε ο μαθητής να ξεκαθαρίσει μέσα του αυτά τα λεπτά ζητήματα που θα τον οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων του.

Θα θέλαμε σε αυτό το σημείο να σταθούμε σε ένα πρόσωπο. Στον κύριο Βασίλη Τσούνη, φυσικό και συγγραφέα, που με την αμέριστη βοήθειά του και την ανταλλαγή απόψεων πάνω στα θέματα του βιβλίου μας, μας καθοδήγησε σε αυτό το έργο μας. Πρόκειται για έναν άοκνο εργάτη της εκπαίδευσης που με το μεράκι και τη συνεχή ενασχόλησή του με το αντικείμενο της Φυσικής μάς ενέπνευσε στη συγγραφή αυτών των σελίδων.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς.

Τέλος, δεν θα παραλείψουμε να αναφερθούμε στον φίλο και γραφίστα Γιώργο Γιώνα που επιμελήθηκε το εξώφυλλο της έκδοσής μας.

Γιώργο, σε ευχαριστούμε.

Με χαρά περιμένουμε τα σχόλια και τις παρατηρήσεις σας, ώστε να εντοπίσουμε σε μελλοντική έκδοση ακόμα περισσότερες αδυναμίες των μαθητών.

Κώστας Θ. Ζαμπέλης ([email protected])

Νίκος Μπέσας ([email protected]) 12

Χαρακτηριστικά του κειμένου και συμβολισμοί

Στο σημείο αυτό παρουσιάζεται πώς είναι δομημένη και αναπτυγμένη η φιλοσοφία του βιβλίου και πώς θα κάνεις το διάβασμά σου ξεκούραστο και άνετο. Στην πορεία των σελίδων θα παρατηρήσεις πως εκατέρωθεν των γραμμών του υπάρχουν κάποιοι χρωματισμοί.

Όποια παράγραφος περιβάλλεται από το πράσινο πλαίσιο, όπως η συγκεκριμένη, τότε αυτή αναφέρεται στο κομμάτι της θεωρίας. Είναι τα σημεία που πρέπει να γνωρίζεις καλά, ώστε να περάσεις ύστερα στο κομμάτι των ασκήσεων.

Αν βρίσκεται σε κόκκινο πλαίσιο, τότε αυτό περιλαμβάνει μια παρατήρηση ή ένα κλασικό λάθος το οποίο οι μαθητές κάνουν συνήθως και το οποίο είχε ενδεχομένως διαφύγει της προσοχής σου. Είναι τα σημεία που αποσαφηνίζουν πλήρως το κομμάτι της θεωρίας. Θα τα συναντήσεις τόσο στη θεωρία, όσο και στο κομμάτι των ασκήσεων.

Σε μπλε πλαίσιο θα βρίσκονται όλες οι ασκήσεις που θα συναντήσεις. Σε κάθε παράγραφο υπάρχουν με αναλυτικό και επεξηγηματικό τρόπο οι λύσεις των προβλημάτων που παρατίθενται με σκοπό να εμπεδώσεις τη θεωρία και τις παρατηρήσεις στην πράξη. 13

 

Εισαγωγή

Τι πρέπει να κάνω στην τάξη και στο σπίτι

Εδώ θα πρέπει να συζητήσουμε ποιες υποχρεώσεις έχει κάποιος όταν βρίσκεται στην τάξη, αλλά και ποιες όταν βρίσκεται στο γραφείο μελέτης, στο σπίτι του. Φυσικά δεν θα αναφερθούμε στο πόσο καλός είναι ο καθηγητής στο σχολείο ή το φροντιστήριο, αλλά θα πρέπει να είναι κατανοητό πως αυτός αποτελεί τη βασική πηγή γνώσης.

Τι πρέπει να κάνω στην τάξη

Είναι άδικο για εσένα να έχεις απορίες και να μην σηκώνεις το χέρι στην τάξη! Μη σε απασχολεί τι θα πούνε οι άλλοι για σένα, ενώ πρέπει να είσαι σχεδόν βέβαιος πως δεν ξέρουν απαραίτητα περισσότερα από όσα εσύ γνωρίζεις. Επιπλέον, την ώρα της παράδοσης του μαθήματος δε θα πρέπει να τηρείς μια παθητική στάση. Προσπάθησε συνέχεια να αναρωτιέσαι όχι μόνο αν κατάλαβες τι λέει ο καθηγητής, αλλά αν εσύ μπορείς να το εφαρμόσεις. Οι πιο πολλοί μαθητές έχουν βασιστεί και επαναπαυθεί στο αν ο καθηγητής είναι κατανοητός. Σχεδόν πάντα νομίζεις πως κατάλαβες αυτό που λέει επειδή απλά είναι μεταδοτικός και γνώστης του αντικειμένου. Εσύ; Αν σε ρωτήσει κάτι πάνω σε αυτό που μόλις είπε, μπορείς να απαντήσεις; Σκέψου το εξής παράδειγμα που εξάλλου αποτελεί και κάτι που εμείς εφαρμόζουμε συχνά στην τάξη. Σηκώνει το χέρι η Μαίρη επειδή έχει μια απορία. Ζητάμε από τον Κώστα να λύσει την απορία της Μαίρης και τελικά και ο Κώστας διαπιστώνει πως δεν μπορεί! Όχι, δεν τίθεται θέμα για το αν και ο Κώστας είχε την απορία και δε ρώτησε. Απλά νόμιζε πως το είχε καταλάβει και μπαίνοντας στη διαδικασία να το εξηγήσει διαπίστωσε την αδυναμία που είχε και ο ίδιος. Πρέπει, λοιπόν, να αποκτήσεις μια άλλη στάση μέσα στην τάξη. Είναι προφανές πως δεν πρέπει να φύγεις με απορίες από το μάθημα. Σίγουρα η πλήρης κατανόηση του μαθήματος θα επιτευχθεί στο σπίτι, αλλά μη φύγεις έχοντας συγκεκριμένες απορίες.

Τι πρέπει να κάνω στο σπίτι

Προσπάθησε να έχεις φτιάξει ένα καλό πρόγραμμα ώστε να μπορείς να μελετήσεις στο σπίτι σου το συγκεκριμένο μάθημα, μετά από μία ή δύο μέρες το πολύ. Σκέψου πως από το μάθημα έχεις φύγει με κάποια σημεία που δεν κατάλαβες, χωρίς απαραίτητα να το έχεις συνειδητοποιήσει. Αν ασχοληθείς μετά από τέσσερις μέρες, για παράδειγμα, καταλαβαίνεις πως θα θυμάσαι ακόμα λιγότερα. Μετά θα είναι πολύ δύσκολο να καλύψεις αυτά τα μικρά αλλά σημαντικά κενά.

Θα έχεις ακούσει πολλές συμβουλές για το σωστό διάβασμα. Αμέτρητες ώρες διαβάσματος, ξενύχτια και εκατοντάδες ασκήσεις για κάθε κεφάλαιο. Σαφώς και 17

Τι πρέπει να κάνω στην τάξη και στο σπίτι

ακολουθώντας την αντίθετη πορεία δε θα δεις αποτέλεσμα, αλλά εδώ θα συζητήσουμε κυρίως για το θέμα της ποιότητας του διαβάσματός σου.

Θα έχεις πει κι εσύ πολλές φορές πως «στη θεωρία είμαι καλός, αλλά ασκήσεις δεν μπορώ να λύσω». Σου απαντάμε, λοιπόν, με σιγουριά πως αυτό δεν μπορεί να ισχύει. Δυστυχώς για εσένα, το «γνωρίζω τη θεωρία», σημαίνει απλά έχω μάθει απ’ έξω τα μαύρα γράμματα του βιβλίου, έχω μάθει τους τύπους μόνο και μέχρι εκεί. Ό,τι δηλαδή σου έμαθαν να κάνεις στο Γυμνάσιο ή ακόμα και στο Δημοτικό. Αυτά τα λόγια, τα λόγια στη θεωρία, που σου φαίνονται βαρετά, κρύβουν όλο το νόημα. Δεν έχεις προσέξει πως πριν προκύψει ένας τύπος υπάρχει μια θεωρία, μια αναφορά σε ένα πείραμα και μια πλήρης απόδειξη; Και ο τύπος που νομίζεις πως έμαθες; Έχεις καταλάβει γιατί βρήκες κάποιο έργο μίας δύναμης αρνητικό; Υπολόγισες τη χημική ενέργεια που κατανάλωσε ο άνθρωπος. Ξέρεις ακριβώς τι βρήκες ή απλά βρήκες πως είναι ίση με 10 J και θεωρείς πως λύθηκε η άσκηση; Έτσι, θα μπορείς να λύνεις ασκήσεις που βασίζονται μόνο σε τύπους. Δηλαδή, ό,τι έχεις συναντήσει σε παλιότερες τάξεις. Όταν προκύψει κάτι πιο σύνθετο όμως, είναι δεδομένο πως δε θα μπορείς να ανταποκριθείς. Μην απογοητεύεσαι, αλλά προσπάθησε στο εξής να κατανοήσεις σε βάθος τις έννοιες και τι κρύβεται πίσω από ένα αποτέλεσμα ή έναν απλό τύπο.

Και πότε τελειώνει η μελέτη της θεωρίας; Συνήθως βάζεις ένα χρονικό όριο. «Θα διαβάσω 2 ώρες ή 3 ώρες», λες. Κι όταν σε πίεσαν οι γονείς και διάβασες 4 ώρες, τότε λες πως διάβασες πολύ. Και τι άραγε σημαίνει πολύ και λίγο; Τα πράγματα είναι απλά. Διαβάζεις μέχρι τη στιγμή που θα νιώσεις πως μπορείς να διδάξεις αυτό που διάβασες σε ένα φίλο σου ή στη συμμαθήτριά σου. Είναι κανόνας και πρέπει να τον πιστέψεις. Δηλαδή, αν μπορείς να εξηγήσεις κάτι σε κάποιον και να είσαι κατανοητός και σαφής τότε ναι, το έχεις καταλάβει. Και όταν τελειώσει η σωστή μελέτη της θεωρίας, αρχίζεις το διάβασμα των ασκήσεων. Εδώ γίνεται, ίσως, το μεγαλύτερο λάθος. Τις διαβάζεις και αυτό νομίζεις πως αρκεί. Δε διαβάζουμε ποτέ τις ασκήσεις. Τις έχουν λύσει άλλοι και σκοπός μας είναι να δοκιμάσουμε κι εμείς αν μπορούμε να τις λύσουμε. Ναι, είναι κουραστική ακόμα και βαρετή αυτή η διαδικασία, αλλά έτσι θα προκύψει η απόλυτη κατανόηση της θεωρίας και των μεθοδολογιών. Το «νομίζω πως κατάλαβα πώς λύθηκε» με το «μπορώ να τη λύσω κι εγώ αυτή την άσκηση», δυστυχώς απέχει πολύ. Οι μόνοι μαθητές οι οποίοι είδαν μεγάλη βελτίωση στην απόδοση τους, είναι αυτοί που έπιασαν το χαρτί και το μολύβι και έλυσαν πάλι την άσκηση από την αρχή. Το να διαβάζεις τη λυμένη άσκηση είναι απλά σαν ξεφύλλισμα εφημερίδας. Άρα, μελέτησε τις λυμένες ασκήσεις και προσπάθησε να καταλάβεις τι ακριβώς εφαρμόζεται κάθε φορά και γιατί. Ποιους τύπους έχει χρησιμοποιήσει; Ποια θεωρήματα έχει εφαρμόσει; Ποια μεγέθη διατηρούνται και γιατί; Εδώ ίσως προκύψει κι ένα άλλο λάθος. Λες «ναι, θα λύσω εγώ τώρα την άσκηση» και κλείνεις το τετράδιο και όντως η άσκηση λύθηκε! Μα έτσι λύθηκε καθώς την είχες 18

Τι πρέπει να κάνω στην τάξη και στο σπίτι

φωτογραφίσει στη μνήμη σου! Όχι, λοιπόν. Μελέτησε προσεκτικά τις ασκήσεις και άφησε να περάσουν 20 λεπτά, για παράδειγμα. Από τις 5 ασκήσεις που μελέτησες, επίλεξε στην τύχη μία από αυτές και προσπάθησε να τη λύσεις από την αρχή μέχρι το τέλος χωρίς να γίνει το παραμικρό λάθος! Είναι δεδομένο και σίγουρο πως θα δυσκολευτείς. Πήγαινε στη λύση μόνο όταν έχεις παλέψει αρκετή ώρα και δεν μπορείς να προχωρήσεις. Με την παραμικρή δυσκολία μην ανατρέξεις στη λύση της άσκησης. Ξέρεις, πολλές φορές τα παιδιά συμβουλεύονται τη λύση της άσκησης, έναν τύπο που ξέχασαν ή ακόμα και την απάντηση που βλέπουν από κάτω και τελικά η άσκηση βγαίνει και νιώθουν και οι ίδιοι οι μαθητές την ικανοποίηση πως έλυσαν την άσκηση! Μα στο διαγώνισμα δεν υπάρχει ούτε λύση να συμβουλευτείς, ούτε αποτέλεσμα να σιγουρευτείς, ούτε τυπολόγιο στο οποίο κρύβεται ο τύπος που ψάχνεις. Και τελικά έρχεται το γνωστό «στο σπίτι όλα μου βγαίνουν, αλλά στο διαγώνισμα μπλοκάρω». Συνεπώς, μπροστά σου θα έχεις μόνο την εκφώνηση της άσκησης και ένα λευκό χαρτί. Και πρόσεξε, πρέπει να ετοιμαστείς για το θέμα της πίεσης του χρόνου. Αν μια άσκηση σου πάρει αρκετό χρόνο για να λυθεί, αυτό πρέπει να σε προβληματίσει. Πώς θα μπορέσεις να οργανώσεις σωστά τον χρόνο την ημέρα των εξετάσεων; Δες, λοιπόν, με το ρολόι σου πόση ώρα χρειάζεσαι. Θεωρούμε πως οι ασκήσεις που έχουν τα βιβλία, ανάλογα με το επίπεδο δυσκολίας τους, δε θα πρέπει να χρειάζονται περισσότερο από 30 λεπτά. Και φυσικά θα πρέπει να αποφύγεις τη χρήση του μολυβιού. Στις εξετάσεις θα γράφεις με στυλό και δε θα νιώθεις την ασφάλεια που προσφέρει το μολύβι και η γόμα που δεν αφήνουν μουτζούρες και λάθη στο χαρτί σου. Τελειώνοντας θα πρέπει να γνωρίζεις πως η σημαντική περίοδος είναι αυτή των επαναλήψεων. Ετοιμάσου από τώρα για αυτή την περίοδο. Μέσα σε έναν ή δύο μήνες θα έχεις μπροστά σου εκατοντάδες ασκήσεις από διάφορα τετράδια και βιβλία. Το μάτι σου θα πρέπει να πέσει στο σημαντικό και το απαραίτητο. Από τώρα, λοιπόν, ξεκίνα να σημειώνεις με ένα αστεράκι την άσκηση που σου φάνηκε εύκολη. Με δύο αστέρια σημείωσε την άσκηση που σε δυσκόλεψε λίγο, αλλά με τρία αστέρια πρέπει να σημειώνεις την άσκηση στην οποία δυσκολεύτηκες πολύ ή ενδεχομένως να μην κατάφερες να λύσεις. Θα πρέπει να φανείς σκληρός και στη φάση των επαναλήψεων να ασχοληθείς κυρίως με τις ασκήσεις που έχουν σημειωθεί με δύο ή τρία αστέρια.