ΠΡΟΛΟΓΟΣ…………………………………………………………………………………………………. 11
Συμβουλές για το διάβασμά σας και τις πανελλαδικές εξετάσεις……………. 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο – ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
3.1 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ……………………………………………………………………….. 17
3.2 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ……………………………………………………………………… 20
3.3 ΑΡΤΗΡΙΕΣ ΚΑΙ ΦΛΕΒΕΣ…………………………………………………………………………. 22
3.4 ΑΡΤΗΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΙΚΡΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ…………………………………….. 26
3.5 ΑΡΤΗΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ………………………………….. 28
3.6 ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΙΚΡΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ………………………………………… 31
3.7 ΦΛΕΒΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ……………………………………… 32
Λέξεις Κλειδιά/ Ορισμοί Κεφαλαίου…………………………………………………………. 35
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 39
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 45
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 46
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο – ΑΙΜΑ
4.1 ΓΕΝΙΚΑ…………………………………………………………………………………………………… 51
4.8 ΑΝΟΣΙΑ-ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΗ………………………………………………….. 53
4.9 ΟΜΑΔΕΣ ΑΙΜΑΤΟΣ…………………………………………………………………………………. 60
Λέξεις Κλειδιά/ Ορισμοί Κεφαλαίου…………………………………………………………. 64
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 68
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 76
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 77
8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο – ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΓΕΝΙΚΑ……………………………………………………………………………………………………….. 83
5.1 Η ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ…………………………………………………………………….. 85
5.2 ΦΑΡΥΓΓΑΣ-ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ…………………………………………………………………………. 92
5.3 ΣΤΟΜΑΧΙ-ΕΝΤΕΡΟ…………………………………………………………………………………. 94
5.4 ΗΠΑΡ-ΠΑΓΚΡΕΑΣ-ΣΠΛΗΝΑΣ…………………………………………………………………. 101
5.5 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ……………………. 106
5.6 ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ………………………………………………. 107
5.7 ΠΕΨΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ / ΛΙΠΩΝ / ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ…………………………… 110
5.8 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ / ΛΙΠΩΝ / ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ………………….. 112
5.9 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ……………………………………………….. 115
Λέξεις Κλειδιά/ Ορισμοί Κεφαλαίου…………………………………………………………. 117
Επαναληπτικές Ασκήσεις…………………………………………………………………………… 124
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 139
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 141
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο – ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………. 147
6.1 ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΥ ΟΔΟΥ………………………………………………….. 149
6.2 ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΥ ΟΔΟΥ……………………………………………….. 151
Λέξεις Κλειδιά / Ορισμοί Κεφαλαίου………………………………………………………… 161
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 164
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 173
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 174
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο – ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………. 179
7.1 ΝΕΦΡΟΙ…………………………………………………………………………………………………. 181
9
7.2 ΟΥΡΗΤΗΡΑΣ-ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ-ΟΥΡΗΘΡΑ………………………………………… 185
7.3 ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΥΓΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ………………………………………………… 189
Λέξεις Κλειδιά / Ορισμοί Κεφαλαίου………………………………………………………… 192
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 195
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 206
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 207
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο – ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………………. 213
8.1 ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΑ………………………………………………………… 214
8.2 ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ………………………………………………….. 221
Λέξεις Κλειδιά/ Ορισμοί Κεφαλαίου…………………………………………………………. 233
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 239
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 257
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 260
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο – ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
9.1 ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΡΜΟΝΩΝ ………………………………………………………………. 265
9.2 ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ…………………………………………………………………………… 266
9.2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………………………………. 266
9.2.2 ΟΡΜΟΝΕΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ…………………………………………………………………… 266
9.3.1 ΟΡΜΟΝΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΥΡEΟΕΙΔΩΝ ΑΔΕΝΩΝ……………………………………… 267
9.4 ΘΥΜΟΣ ΑΔΕΝΑΣ…………………………………………………………………………………….. 268
9.6 ΟΡΜΟΝΕΣ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΛΟΒΟΥ ΥΠΟΦΥΣΗΣ …………………………………………… 269
9.7 ΟΡΜΟΝΕΣ ΤΗΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΥΣ ΜΟΙΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ………………….. 270
9.8 ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ – ΟΡΜΟΝΕΣ ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ …………………………………………. 271
Λέξεις Κλειδιά/ Ορισμοί Κεφαλαίου…………………………………………………………. 272
10
Επαναληπτικές Ασκήσεις Κεφαλαίου………………………………………………………… 274
Ασκήσεις Σχολικού Εγχειριδίου…………………………………………………………………. 279
Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφαλαίου……………………………………. 280
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ/ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ/-ΕΣ …………………………………………. 284
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΦ’ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ………………… 285
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ HMEΡΗΣΙΩΝ –
ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ 2020 -2021- 2022……………………… 296
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
HMEΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ 2020-2021-2022… 308
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ
ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) 2020 -2021- 2022……………………………………………………….. 319
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ………………………….. 331
Κεφάλαιο 3ο: Κυκλοφορικό Σύστημα……………………………………………………….. 332
Κεφάλαιο 4ο: Αίμα…………………………………………………………………………………….. 339
Κεφάλαιο 5ο: Πεπτικό Σύστημα………………………………………………………………… 347
Κεφάλαιο 6ο: Αναπνευστικό Σύστημα………………………………………………………. 359
Κεφάλαιο 7ο: Ουροποιητικό Σύστημα………………………………………………………. 367
Κεφάλαιο 8ο: Γεννητικό Σύστημα……………………………………………………………… 376
Κεφάλαιο 9ο: Ενδοκρινείς Αδένες…………………………………………………………….. 390
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΦ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ…………………… 397
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ HMEΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ 2020- 2021- 2022…………………………………………. 405
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ HMEΡΗΣΙΩΝ –
ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ 2020- 2021- 2022……………………… 414
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) 2020-2021-2022……….. 422
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ………………………………………………………………………………….. 431
11
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το βιβλίο αυτό είναι, στην ουσία, ένας οδηγός προετοιμασίας για τις γρα-
πτές Πανελλαδικές Εξετάσεις του μαθήματος Ανατομία και Φυσιολογία της
Γ΄ τάξης ΕΠΑ.Λ., ο οποίος περιλαμβάνει τη διδακτέα ύλη του μαθήματος, των
κεφαλαίων 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Μ’ άλλα λόγια, έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει
τους μαθητές να οργανώσουν καλύτερα το διάβασμά τους και να επιτύχουν
στις γραπτές προαγωγικές εξετάσεις του μαθήματος. Παράλληλα, όμως, εί-
ναι χρήσιμο και για τους εκπαιδευτικούς του μαθήματος, καθώς τους βοη-
θά στην καλύτερη οργάνωση και δόμηση της διδασκαλίας τους.
Πώς θα μελετήσετε αυτό το βιβλίο:
• Παρουσίαση της ύλης: Αρχικά, γίνεται η παρουσίαση της διδακτέας
ύλης ανά κεφάλαιο του σχολικού εγχειριδίου, μέσα από ειδικά προσαρ-
μοσμένες ερωτήσεις σύμφωνα με τις εξετάσεις του μαθήματος, εικόνες,
σχήματα και γραφήματα.
• Λέξεις Κλειδιά/Ορισμοί: Στη συνέχεια, δίνονται όλες οι σημαντικές Λέξεις
Κλειδιά/Ορισμοί, που βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των όρων για
τις τελικές εξετάσεις.
• Ασκήσεις εμπέδωσης: Στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχουν ασκήσεις
εμπέδωσης της ύλης προσαρμοσμένες στις εξετάσεις του μαθήματος
(ασκήσεις σωστού-λάθους, πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχισης, συ-
μπλήρωσης κενού, ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου, κριτήρια αξιολό-
γησης κεφαλαίου εφαρμογής γνώσεων και κριτικής σκέψης).
• Κριτήρια Αξιολόγησης: Μετά την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης ακο-
λουθούν δώδεκα (12) κριτήρια αξιολόγησης όλης της ύλης προσαρμο-
σμένα στις εξετάσεις του μαθήματος (νέα κριτήρια, παλαιότερα θέματα
εξετάσεων και προτεινόμενων θεμάτων του ΟΕΦΕ).
Ανατομία – Φυσιολογία Γ΄ΕΠΑ.Λ.
12
• Απαντήσεις: Στο τέλος του βιβλίου, θα βρείτε τις απαντήσεις όλων των
ασκήσεων εμπέδωσης, των ασκήσεων του σχολικού εγχειριδίου και των
κριτήριων αξιολόγησης ανά κεφάλαιο, αλλά και των επαναληπτικών
κριτηρίων αξιολόγησης.
Σας ευχόμαστε, λοιπόν, «καλή μελέτη»!
Βασιλάκος Ηλίας
- ΠΛΗΡΗΣ ΟΔΗΓΟΣ Νέων Ελληνικών Α΄, Β΄, Γ΄τάξεων ΕΠΑ.Λ. / Α΄ και Β’ ΤΟΜΟΣ, Μαρία Χ. Στάμου https://24grammata.com/product/0076/
- ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ Λογοτεχνίας – Έκθεσης (αφηγηματικές τεχνικές) https://24grammata.com/product/44901/
-
ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ / ΛΟΓΟΤΕΧΝΊΑ https://24grammata.com/product/0012/
-
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ https://24grammata.com/product/567773/
-
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ https://24grammata.com/product/7257/
-
ΕΥΚΛΕΙΔΕΙΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ https://24grammata.com/product/00052-2/
-
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ https://24grammata.com/product/4445/
-
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ https://24grammata.com/product/221454/
-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ https://24grammata.com/product/5511/
-
ΕΠΑΓΓΕΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ https://24grammata.com/product/0026/
-
ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ https://24grammata.com/product/64472/
-
ΜΟΥΣΕΙΑΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ: Υλικά, Ρυπαντές και Προστασία https://24grammata.com/product/401/
- ΥΓΙΕΙΝΗ, Γ’ ΕΠΑΛ, Δρ. Δεδεψίδης Ευάγγελος https://24grammata.com/product/01526/
- ΝΑΥΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, Χάρης Αργύρης https://24grammata.com/product/06512/
- ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΩΝ, Κωνσταντίνος Δηλαβέρης, Χρύσανθος Γκολώνης https://24grammata.com/product/69793/
- Στοιχεία Σχεδιασμού Κεντρικών Θερμάνσεων – Γ’ ΕΠΑ.Λ. Κωνσταντίνος Δηλαβέρης – Χρύσανθος Γκολώνης https://24grammata.com/product/69794/
- Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΑΜΟΣ https://24grammata.com/product/70415/
- ΑΝΑΤΟΜΙΑ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΙΙ Γ’ ΕΠΑ.Λ. https://24grammata.com/product/71215/
- “ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΝ” ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΜΕΤΑΛΥΚΕΙΑΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΤΑΞΗ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ των ΕΠΑ.Λ. ΣΤΕΛΙΟΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ https://24grammata.com/product/72315/
- ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΔΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ, Αναστασία Χρυσομαλίδου (Τάξη μαθητείας των ΕΠΑ.Λ) https://24grammata.com/product/008971/
- Απαντήσεις στα Θέματα πιστοποίησης αποφοίτων μεταλυκειακού έτους. Τάξη μαθητείας των ΕΠΑ.Λ ειδικότητα: ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ https://24grammata.com/product/008972/
- Τάξη μαθητείας των ΕΠΑ.Λ / ειδικότητα Αισθητική Τέχνη. Απαντήσεις στα Θέματα πιστοποίησης αποφοίτων μεταλυκειακού έτους. Χατζοπούλου Στέλλα https://24grammata.com/product/009872/
- ΘΕΜΑΤΑ και ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Εξετάσεων Πιστοποίησης Αποφοίτων Μεταλυκειακού Έτους – Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ. Ειδικότητα: Συντήρηση έργων τέχνης- Αποκατάσταση https://24grammata.com/product/00353/