ΥΓΡΑ ΚΕΛΕΥΘΑ, πλοία και ρότες στην Ομηρική Εποχή, Κώστας Αντύπας.

Ένα μοναδικό βιβλίο από τις εκδόσεις 24γραμματα:
ΥΓΡΑ ΚΕΛΕΥΘΑ, πλοία και ρότες στην Ομηρική Εποχή (1000 – 500 π.Χ.) του Κώστα Αντύπα.

ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ
αγορα online
Τηλ. Παραγγελία στο 210 612 70 74 (αντικαταβολή)
Τιμή: 26,00 ΔΩΡΕΑΝ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ

Μία μελέτη δεκαετιών, σημείο αναφοράς στην ελληνική και παγκόσμια βιβλιογραφία. Ένα βιβλίο με μοναδικές πληροφορίες που ενώνουν με αόρατη κλωστή όλα τα θαλασσινά παιδιά της γαλανής αρχόντισσας.
Γιατί οι θαλασσόλυκοι ξέρουν να τιμούν όσους τους δίδαξαν την Τέχνη τους

ΣΕΙΡΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ (αρ. σειράς 35)
Τίτλος: Υγρά Κέλευθα
Συγγραφέας: Κώστας Αντύπας
Επιμέλεια και διόρθωση κειμένου: Μαρία Καπετανάκη
Τόπος και Χρονολογία πρώτης έκδοσης: Αθήνα, Οκτώβριος 2019
ISBN: 978-618-5423-44-5
Σελίδες: 609
Τιμή: 26,00
Διάσταση σελίδας: 17x24cm
Γραμματοσειρά: Minion Pro, 12΄
Χαρτί: Chamois 100gr
Εκδόσεις: 24γράμματα / Γιώργος Δαμιανός
Διεύθυνση / Κεντρική Διάθεση:
Λεωφόρος Πεντέλης 77, Χαλάνδρι 15234
Τηλ.: +30 210 612 70 74
Email: [email protected]
Web site / e-shop: www.24grammata.com
Copyright © 2019 24γράμματα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ευχαριστίες…………………………………………………………………………………..9
Κεφάλαιο 1. Τα ερωτήματα………………………………………………………….. 27
Ι. Μετά τον κατακλυσμό……………………………………………………. 27
ΙΙ. Η αγωνία της χρονολόγησης…………………………………………. 28
ΙΙΙ. Η σύνθεση των επών……………………………………………………… 33
IV. Υπάρχει ομηρική εποχή;………………………………………………….39
Κεφάλαιο 2. Οι άνεμοι, τα ρεύματα και η ορατότητα……………………43
Ι. Τα άλογα της θάλασσας…………………………………………………… 43
ΙΙ. Οι άνεμοι………………………………………………………………………… 45
Θερμή και ψυχρή περίοδος του έτους……………………………… 46
Η δυτική λεκάνη της Μεσογείου…………………………………….. 47
Η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου………………………………. 48
Η εισβολή της Σαχάρας………………………………………………….. 50
ΙΙΙ. Ανεμολόγια……………………………………………………………………. 51
IV. Η ομηρική κλίμακα των ανέμων…………………………………….. 53 Γαλήνη…………………………………………………………………………..54 Ἄελλα…………………………………………………………………………….55 Ἅρπυιαι…………………………………………………………………………… 57 Ἀήτης…………………………………………………………………………….58
Τα επίθετα του ανέμου……………………………………………………. 59
Θύελλα και λαῖλαψ…………………………………………………………60
Οὖρος άνεμος………………………………………………………………….. 61
Η μουσική του ανέμου……………………………………………………. 62
Γίδες και καταιγίδες………………………………………………………… 62
V. Ρεύματα στη Μεσόγειο………………………………………………….. 63
VI. Ρεύματα στο Αιγαίο……………………………………………………….. 66 12

Κέλευθος και ῥόος…………………………………………………………..67
VII. Ορατότητα…………………………………………………………………… 69
Κεφάλαιο 3. Προ-ομηρικές ρότες………………………………………………… 75
Ι. Ὑγρὰ κέλευθα…………………………………………………………………..75 ΙΙ. Η αυγή της ναυσιπλοΐας…………………………………………………. 77
Προ-Νεάντερταλ και Νεάντερταλ ναυτικοί……………………. 77
ΙΙΙ. Η πρώτη γνωστή ρότα στη Μεσόγειο……………………………. 81
IV. Κυνηγοί πολύτιμων λίθων……………………………………………… 85
V. Κυκλαδικά πλοία…………………………………………………………… 92
Τα πλοία των βράχων……………………………………………………… 92
Πλοία σε τηγανόσχημα αγγεία………………………………………… 93
Δίκτυα επαφών και συναλλαγών……………………………………101
VI. Από την Κρήτη στις Κυκλάδες…………………………………….108
VII. Ιστία στον Νείλο…………………………………………………………113
VIII. Η θαλασσοκρατία των Μινωιτών……………………………….117
Νέες ισορροπίες στην ανατολική Μεσόγειο…………………..119
Η Αιγυπτιακή και Μεσανατολική ρότα………………………….121
Ρότες στον αιγαιακό χώρο……………………………………………..124
ΙΧ. Η οπτική των Αιγυπτίων………………………………………………128
Χ. Μυκηναϊκές ρότες………………………………………………………..131
Οι ρότες του Αιγαίου……………………………………………………..131
Το ναυάγιο του ακρωτηρίου Ουλού……………………………….132
Η κυπριακή ρότα……………………………………………………………134
Μυκηναίοι και Μαύρη Θάλασσα……………………………………137
Οι ρότες προς τις νότιες ακτές της Μεσογείου………………137
Ρότες προς την κεντρική Μεσόγειο……………………………….138
Κεφάλαιο 4. Τα πλοία της ομηρικής εποχής………………………………..141
Ι. Μέθοδοι ναυπήγησης…………………………………………………..141
ΙΙ. Δομικές επιλογές…………………………………………………………..146
ΙΙΙ. Γεωμετρικά πλοία………………………………………………………….150
IV. Αρχαϊκά πλοία: ναυάγια και κουφάρια………………………….159

Το ναυάγιο του Giglio……………………………………………………160
Το ναυάγιο του Pabuç Burnu…………………………………………162
Το ναυάγιο του Bon Porté……………………………………………..163
Το ναυάγιο της Cala Sant Vicenç……………………………………164
Κουφάρια της θέσης JulesVerne…………………………………….165
Το κουφάρι Villeneuve-Bargemon (César I)…………………..168
Το ναυάγιο του Grand Ribaud……………………………………….168
Το ναυάγιο Gela 1………………………………………………………….169
Συμπεράσματα……………………………………………………………….171
V. Αρχαϊκά πλοία: εικονογραφικά δεδομένα………………………173
Εικαστικές απεικονίσεις και ταξίδια εξερεύνησης…………..175 13
Εικόνες πλοίων………………………………………………………………179
Απεικονίσεις ευρύγαστρων εμπορικών…………………………..183
Η διήρης………………………………………………………………………..186
Τα πήλινα ομοιώματα της Αμαθούντος………………………….190
VI. Πλοία της Αρχαϊκής εποχής: συμπεράσματα…………………195
Η κλάση των μακρὠν νηῶν…………………………………………..195
Η κλάση των στρογγύλων πλοίων…………………………………196
Κεφάλαιο 5. Οι ραψωδίες των καραβιών…………………………………….200
Ι. Επισημάνσεις…………………………………………………………………200
ΙΙ. Κηληθμὸς και ἐνάργεια………………………………………………….203
ΙΙΙ. Η ταχύτητα…………………………………………………………………..203
IV. Η μορφή και το σχήμα………………………………………………….208
Κορωνίς……………………………………………………………………….209 Ἀμφιέλισσα…………………………………………………………………..211 Ὀρθόκραιρος………………………………………………………………..213 Ἐίση……………………………………………………………………………..215
Κοίλη – γλαφυρή…………………………………………………………..215
V. Το χρώμα………………………………………………………………………216
Μέλαινα…………………………………………………………………………216
Μιλτοπάρῃος – φοινικοπάρῃος………………………………………216
Κύανος: χρώμα ή υλικό;………………………………………………….218
VI. Καλοφτιαγμένα και μεγάλα …………………………………………221
Δολιχήρετμος……………………………………………………………….221
Εὐεργής, ἐύζυγος, εὔπρυμνος, ἐύσσελμος………………………..221
Πολύζυγος, ἑκατόζυγος, πολυκλήις………………………………..222
Μεγακήτης…………………………………………………………………..222 Περικαλλής………………………………………………………………….223
VII. Η δομή………………………………………………………………………..223
Ζυγά…………………………………………………………………………….223 Θρῆνυς…………………………………………………………………………224 Ἴκρια…………………………………………………………………………….227 Πρύμνη………………………………………………………………………..228 Πρῴρη………………………………………………………………………….230 Σέλμα…………………………………………………………………………..230 Στείρη…………………………………………………………………………..231 Τοῖχος…………………………………………………………………………..232 Τρόπις………………………………………………………………………….234
VIII. Πλεύση με τον άνεμο…………………………………………………234
O ἱστός και η τοποθέτησή του………………………………………..235
Ἱστία…………………………………………………………………………….235 Ἐπίκριον……………………………………………………………………….240 Ὅπλα……………………………………………………………………………241 Ἐπίτονος……………………………………………………………………….241
Ὑπέραι,πόδες……………………………………………………………….243 Κάλοι…………………………………………………………………………..244
ΙΧ. Πλεύση με το κουπί……………………………………………………..247
Ἐρετμά, ἐρέται………………………………………………………………247
Πηδόν, κώπη…………………………………………………………………248 Κληΐς……………………………………………………………………………249 Τροπός…………………………………………………………………………250
Χ. Διορθώσεις και αλλαγές πορείας…………………………………..251
Πηδάλιον και κυβερνήτης……………………………………………..251
Οἰήιον………………………………………………………………………….256
ΧΙ.Κατάπλους……………………………………………………………………257 Λιμήν…………………………………………………………………………..257 Εὐναί……………………………………………………………………………258
Πρυμνήσια, δεσμοί………………………………………………………..264
ΧΙΙ.Διάφορα………………………………………………………………………265 Ἄντλος………………………………………………………………………….265 Ἄφλαστον…………………………………………………………………….265 Ἐφόλκαιον……………………………………………………………………266 Κόρυμβα………………………………………………………………………267 Σπάρτα…………………………………………………………………………268
ΧΙΙΙ. Τύποι πλοίων σύμφωνα με τα ομηρικά έπη…………………268
Πλοία μεταφοράς ανθρώπων…………………………………………268
Ἐεικόσοροι φορτίδες, ἐεικόσοροι θοαί……………………………..270
Κεφάλαιο 6. Η ναυπήγηση ενός μικρού σκάφους……………………….279
Ι. Σχεδίη και σχεδίες……………………………………………………………279
ΙΙ. Εργαλεία και ξύλα ναυπήγησης……………………………………..285
Τα εργαλεία……………………………………………………………………285
Η επιλογή της ξυλείας……………………………………………………286
ΙΙΙ. Η κατασκευή του κελύφους………………………………………….289
Τα μαδέρια…………………………………………………………………….289
Τρυπάνια και κεφαλές τρυπανιών…………………………………..290
Μέθοδος συναρμολόγησης……………………………………………291
Στεγανότητα………………………………………………………………….294
Η μορφή της σχεδίης…………………………………………………….295
IV. Ολοκλήρωση της ναυπήγησης ενός μικρού σκάφους……295
Η κατασκευή του καταστρώματος…………………………………295
Σταμῖνες……………………………………………………………………….296 Ἐπηγκενίδες………………………………………………………………….297
Ἱστός, πηδάλιον, εἷλαρ…………………………………………………..298
Η ολοκλήρωση της ναυπήγησης……………………………………298
Κεφάλαιο 7. Ομηρικές ρότες………………………………………………………303
Ι. Ο φόβος του ταξιδιού: συμπεριφορές και στερεότυπα……303 15
ΙΙ. Μυθικές συντεταγμένες…………………………………………………307
Μη γεωγραφική κοσμολογία………………………………………….308
Κάθετο και οριζόντιο Σύμπαν………………………………………..309
ΙΙΙ. Η περιπλάνηση του Μενέλαου……………………………………..310
IV. Ταξίδια μέσα στη νύχτα………………………………………………..313
Από την Ιθάκη στην Πύλο……………………………………………..313
Η ορθή επιλογή: διασχίζοντας το Αιγαίο τη νύχτα………..317
Η καταστροφική επιλογή του Αίαντος του Λοκρού……….320
V. Οι πλόες του Οδυσσέα…………………………………………………..321
Πέρα από τα Κύθηρα και προς τη Λιβύη………………………..321
Πορείες στο άγνωστο, στο επίφοβο και στο σκοτάδι……..326
VI. Από την Εύβοια στις Πιθηκούσες…………………………………328
Φοίνικες και Ευβοείς……………………………………………………..328
Η πρώτη ελληνική αποικία στη Δύση: Πηθικοῦσαι…………331
Από την Εύβοια στο Σούνιο…………………………………………..334
Από το Σούνιο στον Μαλέα…………………………………………..335
Από τον Μαλέα στην Πύλο…………………………………………..337
Από την Πύλο στην Κυλλήνη…………………………………………339
Από την Κυλλήνη στο Στενό της Ιθάκης………………………..340
Το τελευταίο λιμάνι……………………………………………………….344
Από το ανατολικό στο δυτικό Ιόνιο……………………………….347
Το Στενό της Μεσίνας και το Τυρρηνικό πέλαγος………….349
Κεφάλαιο 8. Η χρήση των πλοίων………………………………………………353
Ι. Γιατί δεν είχε καράβι ο Τηλέμαχος;…………………………………..353
ΙΙ. Οἶκος, εξουσία και ιδιοκτησία…………………………………………………354
Μια μη μυκηναϊκή κοινωνία…………………………………………..355
Ο οἶκος του Οδυσσέα…………………………………………………….356
ΙΙΙ. Πολιτική οργάνωση της οδυσσειακής κοινωνίας…………..361
Ἄναξ…………………………………………………………………………….362 Βασιλεύς………………………………………………………………………362
Η έλευση της πόλης-κράτους………………………………………..366
IV. Περί πλοιοκτησίας………………………………………………………..369
V. Ἑταῖροι και πληρώματα…………………………………………………..373
VI. Πρῆξις και οικονομία…………………………………………………….378
Μεταβλητική: το ευγενές εμπόριο………………………………….379
Καπηλική: το εμπόριο της κερδοσκοπίας……………………….380
Η οικονομία της ανταλλαγής δώρων…………………………….382
VII. Πόλεμος από τη θάλασσα……………………………………………384
VIII.Ναυμαχίες στην Εποχή του Χαλκού……………………………390
Ναυμαχία στα ανοιχτά της Κύπρου………………………………..391
Ναυμαχίες στις εκβολές του Νείλου………………………………392
IX. Έμβολα και πρωραία ρύγχη…………………………………………..398
Το έμβολο του Ατλίτ………………………………………………………399
Η εφεύρεση της καρίνας………………………………………………..401
Πλώρες και πρύμες της Εποχής του Χαλκού………………….102
Πλοία σε τηγανόσχημα αγγεία (3η χιλιετία π.Χ.)……………405
Το πλοίο (😉 του Βόλου…………………………………………………..405
Τα πλοία της Ζωφόρου του Στόλου στη Θήρα………………..406
Το πλοίο της Ασίνης………………………………………………………408
Χαράγματα πλοίων από το Κίτιο της Κύπρου………………..409
Πλώρες και πρύμες της Γεωμετρικής εποχής………………….410
Οι τοιχογραφίες του Τιλ Μπαρσίμπ……………………………….412
Χ. Πόλεμος στη θάλασσα: η εφεύρεση του εμβόλου…………..417
Φώκαια: ταξίδια στη μακρινή Δύση……………………………….418
Η ναυμαχία της Αλαλίας……………………………………………….426
Η ναυμαχία της Λάδης: ασκήσεις εμβολισμού……………….429
ΧΙ. Πόλεμος στη θάλασσα: ρεσάλτα και ξυστὰ ναύμαχα……..434
ΧΙΙ. Η χρήση των πλοίων: Συμπεράσματα………………………….438
Το πλοίο ως μέσο εμπορικών συναλλαγών…………………….438
Το πλοίο ως μέσο διεξαγωγής πολέμου………………………….439
Κεφάλαιο 9. Ιθάκη και Οδυσσεύς……………………………………………….443
Ι. Πού είναι η Ιθάκη;……………………………………………………………443
ΙΙ. Ο Οδυσσεύς χωρίς την Ιθάκη…………………………………………448
Οδυσσείς της Εποχής του Χαλκού………………………………….449
ΙΙΙ. Ιθάκη και Κεφαλονιά μέχρι και την Αρχαϊκή Εποχή……..452
Το αρχιπέλαγος του νοτιοανατολικού Ιονίου…………………452
Κεφαλονιά και Ιθάκη πριν την Εποχή του Χαλκού…………456
Η Πρώιμη Εποχή του Χαλκού………………………………………..458
Η Μέση Εποχή του Χαλκού…………………………………………..461
Η Ύστερη Εποχή του Χαλκού…………………………………………463
Κεφαλονιά και Ιθάκη κατά την Ύστερη
Εποχή του Χαλκού: Συμπεράσματα………………………………..471
Κεφαλονιά και Ιθάκη: 11ος -8ος αιώνας π.Χ………………….474
IV. Γιατί η Ιθάκη;………………………………………………………………..478
Γλωσσάριο ναυτικών όρων…………………………………………………………….. 485
Χρονολόγιο…………………………………………………………………………………… 491
Συντομογραφίες……………………………………………………………………………. 493
Βιβλιογραφία………………………………………………………………………………… 495
Ευρετήριο κυρίων ονομάτων και εννοιών……………………………………….. 579
ΕΙΚΟΝΕΣ
Εικόνα 1.1 Κυνήγι λιονταριού με ασπίδες-πύργους που καλύπτουν ολόκληρο το σώμα. Μυκήνες, 16ος αιώνας π.Χ. (Εθνικό Αρχαιολο­γικό Μουσείο, Αθήνα)………………………………………………………………… 29
Εικόνα 1.2. Πολεμιστές με πυργωτές ασπίδες (δεξιά). Από τον αρύ­17

βαλλο του Λεχαίου, 690-680 π.Χ. (Snograss 1964: 60, pl. 15b)…….. 29
Εικόνα 1.3. Ο Οδυσσεύς και οι σύντροφοι τυφλώνουν τον Κύκλωπα με μια μεταλλική σούβλα. Κρατήρ του Αριστονόθου, Cerveteri, 650 π.Χ. (Palazzodei Conservatori, Ρώμη)…………………………………………. 39
Εικόνα 2.1. Το ομηρικό ανεμολόγιο (άνεμοι και σημεία του ορίζοντα, όπως τους αντιλαμβανόταν ένας ναυτικός της ομηρικής εποχής).. 53
Εικόνα 2.2. Το ανεμολόγιο του Αριστοτέλη με τους ένδεκα ανέ­μους………………………………………………………………………………………..