Επίκουρος. Επιστημονικός Ανθρωπισμός και Ευδαιμονία, Χρήστος Γιαπιτζάκης (καθηγ. ΕΚΠΑ), εκδ. 24γραμματα
Πρoλογίζει ο Καθηγητής Γεώργιος Π. Χρούσος, Ομότιμος Kαθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας
Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία παρουσιάζεται το μεγαλείου του Επίκουρου μεσα από τη ματιά της Επιστήμης και του Ορθολογισμού
διαβάστε μέρος του βιβλίου εδώ https://24grammata.com/wp-content/uploads/2020/12/mikro-pdf_w.pdf
από το οπισθόυλλο του βιβλίου (απόσπασμα του προλ. του καθ. Γ.Π. Χρούσου)
Η ηθική φιλοσοφία του Επίκουρου είναι το ανθρωπιστικό συμπλήρωμα της επιστημονικής γνώσης. Ο Επίκουρος χρησιμοποίησε μια εμπειρική μεθοδολογία παρατήρησης της φύσης και του ανθρώπου, και αντιλήφθηκε πως κάθε άνθρωπος μπορεί να γίνει ευτυχισμένος, εάν χρησιμοποιήσει τις δυνατότητές του. Αυτές οι δυνατότητες είναι η ελευθερία σκέψης και η επιστημονική προσέγγιση της πραγματικότητας, οι οποίες σε συνδυασμό με την προσωπική αρετή της φρόνησης και το συμμετοχικό αγαθό της φιλίας μπορούν να τον οδηγήσουν στην ευδαιμονική ζωή. Το παρόν βιβλίο αναδεικνύει την διαχρονική σημασία της φιλοσοφίας του Επίκουρου, υπογραμμίζοντας αφενός ότι επηρέασε πολλούς υγιώς σκεπτόμενους ανθρώπους στις περιόδους της Ελληνορωμαϊκής Αρχαιότητας, της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, και αφετέρου ότι η ευδαιμονία των ανθρώπων μέσω της ελευθερίας και της γνώσης παραμένει η υψηλότερη αξία στην σύγχρονη εποχή της Επιστήμης και του Ανθρωπισμού. Παράλληλα, το βιβλίο αποτυπώνει την σημαντική πνευματική προσπάθεια του συγγραφέα και άλλων φίλων της Επικούρειας φιλοσοφίας στην σύγχρονη Ελλάδα να υπερασπιστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ζωή, στην ελευθερία και εντέλει στην ευδαιμονία, μέσω της αποκατάστασης, της ανάδειξης, της διάδοσης και της βίωσης της φιλοσοφίας του Επίκουρου.
«Το βιβλίο αντικατοπτρίζει τη βαθιά και χρόνια μελέτη και κατανόηση του έργου του φιλοσόφου από τον συγγραφέα. Ο Χρήστος Γιαπιτζάκης αποδίδει με σαφήνεια και γλαφυρότητα όλα τα στοιχεία του Επικουρισμού που έχουν φτάσει ως εμάς σήμερα, εξηγεί το έργο του φιλοσόφου με ενάργεια και απλότητα, και προβάλλει τη σχέση του με τον σύγχρονο άνθρωπο».
Γεώργιος Π. Χρούσος
Ομότιμος Kαθηγητής Ιατρικής,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Περιεχόμενα
Πρόλογος Καθηγητή Γεωργίου Π. Χρούσου ………………………………… 13
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ………………………………………………………………………………….. 15
Ευχαριστίες ………………………………………………………………………………….. 15
Εισαγωγικό Σημείωμα: «Γιατί ο Επίκουρος;» ………………………………… 17
Συνέντευξη …………………………………………………………………………………. 22
Ανοικτόμυαλοι Μη-Επικούρειοι είπαν για τον Επίκουρο ……………… 31
ΕΠΙΣΤΗΜΗ ………………………………………………………………………………. 33
Η Επικούρεια φιλοσοφία υπό το πρίσμα της σύγχρονης Επιστήμης 33
Η αφετηρία και οι βασικές αρχές της Φυσικής του Επίκουρου ……. 40
Ο Επίκουρος και τα θεμέλια της Πειραματικής Επιστήμης …………… 48
Οι αλήθειες των Επικουρείων και οι αληθιότητες των Ανθυλιστών
στην Ιστορία ……………………………………………………………………………….. 59
Αριστοτελικές επιδράσεις στην Επικούρεια φιλοσοφία ……………….. 69
Ο Επίκουρος και η βιολογική βάση της ανθρώπινης Ψυχολογίας … 80
Η ελεύθερη βούληση και η τυχαία παρέκκλιση του Επίκουρου …… 89
Η διεπιστημονικότητα του Επίκουρου και η φύση του τυχαίου ……. 102
Βιολογική Έρευνα και Εκπαίδευση: η Σωκρατική, η Αριστοτελική
και η Επικούρεια προσέγγιση (Χρήστος Γιαπιτζάκης και Ζωή Σερέφογλου) .. 117
Ο επικούρειος πρόγονος της Δαρβινικής θεωρίας της Εξέλιξης …… 127
Η απληστία του πλουτισμού και η επικούρεια ψυχοθεραπεία ………. 133
Επίκουρος, ο πατέρας της Χημείας και της Μοριακής Βιολογίας …. 146
Εξελικτικές αλληλεπιδράσεις Πλατωνισμού και Επικούρειας φιλοσοφίας 161
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ_τελικό.indd 7 7/12/2020 11:33:43 πμ
Η αμφισβήτηση της μαθηματικής λογικής από τους Επικουρείους .. 187
Τα λάθη του Επίκουρου ……………………………………………………………….. 196
Επικούρεια Φιλοσοφία και Σύγχρονη Επιστήμη …………………………… 206
Διαφορές και ομοιότητες ανδρών και γυναικών σύμφωνα με την
Επιστήμη και την Φιλοσοφία ……………………………………………………….. 227
Η φιλοσοφία του Επίκουρου ως πρόδρομος της Βιολογικής
Ψυχολογίας και της Γνωσιακής Ψυχοθεραπείας ……………………………. 231
Πλατωνικές, Αριστοτελικές και Επικούρειες απόψεις περί Γενετικής 246
ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ……………………………………………………………………….. 259
Διαφορές του Αριστιππισμού και της Επικούρειας φιλοσοφίας …… 259
Το επικούρειο τραγούδι του Σείκιλου ………………………………………….. 264
Ο Επικούρειος ιατρός Ασκληπιάδης (124-40 πΧ) και η Μεθοδική Ιατρική 267
Τα ἅπαξ λεγόμενα στο έργο της Ιπποκρατικής Συλλογής «Παραγγελίαι» 272
Ο Επίκουρος, ο Λουκρήτιος και ο φιλοσοφικός διαφωτισμός
των ανθρώπων …………………………………………………………………………….. 279
Οι Επικούρειοι στα Μουσεία της Κεντρικής Ιταλίας …………………….. 283
Επικούρειοι στην Ισπανία ……………………………………………………………. 294
Η υπεράσπιση του Επίκουρου από τον Ουμανιστή Κόσμα Ραϊμόντι 296
Τόμας Τζέφερσον (1743-1826) …………………………………………………….. 309
Η πιθανή ανακάλυψη του Κήπου των Αθηνών …………………………….. 311
Η Ασπασία Παπαδοπεράκη φωτίζει τον Επικούρειο Καβάφη ………. 317
Η ανάδειξη του Επικούρειου γιατρού Ασκληπιάδη ως πατέρα
της Μοριακής Ιατρικής ………………………………………………………………… 329
Η ανάδειξη των προγονικών επικούρειων εννοιών της
Μοριακής Γενετικής …………………………………………………………………….. 333
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ_τελικό.indd 8 7/12/2020 11:33:43 πμ
23ο Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας: H συμμετοχή των Φίλων
της Επικούρειας Φιλοσοφίας ……………………………………………………….. 337
Οργάνωση και Λειτουργία «Κήπου Αθηνών» ………………………………. 340
Βιοηθική: Η βιολογική βάση της Ηθικής ……………………………………… 348
Η αρχαία φιλοσοφική προέλευση του ναζιστικού ρατσισμού που
οδήγησε στο Ολοκαύτωμα …………………………………………………………… 351
Ανθρωπιστική Ηθική ή Οικονομική Ηθική; ………………………………….. 355
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ …… 359
Χαιρετισμός εκ μέρους του «Κήπου Αθηνών» ………………………………. 359
Φυσιολογία: Η φύση του σύμπαντος και του ανθρώπου ………………. 363
Διδασκαλία και ψυχοθεραπεία στον Κήπο ……………………………………. 375
Κανών: Η βάση της επιστημονικής μεθόδου ………………………………… 386
Πιέρ Γκασσαντί, ο αναβιωτής της Επικούρειας φιλοσοφίας ………….. 397
Επικούρειες επιδράσεις στον σύγχρονο Ανθρωπισμό …………………… 418
Η ελεύθερη βούληση κατά τον Επίκουρο …………………………………….. 437
Φράνσις Ράιτ, η επικούρεια ακτιβίστρια υπέρ των γυναικών και
κατά της δουλείας (Ελένη Μιχοπούλου και Χρήστος Γιαπιτζάκης) …. 448
Γνώση και γνώμη: η διαφορά των Επικουρείων από τους άλλους ….. 455
Λοιμός των Αθηνών: Η σύγχρονη Επιστήμη δικαιώνει
τον Θουκυδίδη και τον Λουκρήτιο ……………………………………………….. 468
Αφιέρωμα στους Δημήτρη Ποταμιάνο και Έρικ Άντερσον
(Τάκης Παναγιωτόπουλος και Χρήστος Γιαπιτζάκης) …………………….. 474
Λουκρήτιος και Βιολογία …………………………………………………………….. 479
Κοινωνιοβιολογία και επικούρειος εγωιστικός αλτρουϊσμός:
Από το «εγωιστικό γονίδιο» στην ανθρώπινη συνεργασία …………… 497
ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ_τελικό.indd 9 7/12/2020 11:33:43 πμ
Επικούρεια ψυχοθεραπεία με παρρησία ………………………………………… 508
Τα λάθη της γνωσιακής αντίληψης και η επικούρεια φρόνηση …….. 519
Δελτίο Τύπου για το 10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Επικούρειας
Φιλοσοφίας (Χρ. Γιαπιτζάκης, Αντ. Μπιλίσης και Τ. Παναγιωτόπουλος) … 530
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΩΝ ………………….. 533
Πανελλήνιες Συναντήσεις Φίλων της Επικούρειας Φιλοσοφίας …… 533
Αυτοπαρουσίαση ………………………………………………………………………… 537
Ο Στόχος των σύγχρονων Επικουρείων ……………………………………….. 538
Η επικούρεια στάση του «Λάθε βιώσας» ………………………………………. 539
Θεός και Ανεξιθρησκία …………………………………………………………………. 542
Φρόνηση και Φιλία: Αντίδοτα στην Κρίση ……………………………………. 546
Η αυτοβελτίωση των φίλων της Επικούρειας φιλοσοφίας ……………. 549
Η αυτάρκεια ως απόρροια της φρόνησης …………………………………….. 553
Τα διαχρονικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου που βιώνει
την Επικούρεια φιλοσοφία …………………………………………………………… 557
Η εφαρμογή του Κανόνα στην Επιστήμη και στον Κήπο ……………… 559
Ο Επίκουρος προσκαλεί όλους, αλλά μόνο οι συνετοί τον αποδέχονται 563
Ο επικούρειος τρόπος σκέψης ……………………………………………………………….. 568
ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ …………………………………………………………………………….. 573
Η ηδονή τού να είσαι καλός …………………………………………………………. 573
Το δικαίωμα των Ευρωπαίων στην ευδαιμονία …………………………….. 579
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ-ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ………………………………………………………. 583
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ……………………………………………………………………………….. 608
Καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ερευνητής στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού και Ιατρικής Ακριβείας και Διευθυντής του Κέντρου “Κεφαλο- γενετική”.
Είναι πτυχιούχος Βιολογίας και Οδοντιατρικής, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος Μοριακής Βιολογίας και διδακτορικού Ιατρικής Γενετικής. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Καλιφόρνιας (Η.Π.Α.), υποστηριζόμενος από υποτροφίες σε κάθε στάδιο των σπουδών του. Οι κύριες ερευνητικές του δραστηριότητες αφορούν τα κληρονομικά νοσήματα και σύνδρομα της κεφαλής (νευρολογικά και στοματοπροσωπικά) με πρωτοποριακές μελέτες παγκοσμίως.
Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 180 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά βιβλία και περιοδικά με κριτές, που έχουν περισσότερες από 3500 διεθνείς αναφορές. Για ερευνητικές του εργασίες έχει τιμηθεί με βραβεία σε ένα Παγκόσμιο, ένα Πανευρωπαϊκό και δύο Πανελλήνια Συνέδρια.
Υπήρξε ο πρώτος επιστήμονας που πραγματοποίησε στην Ελλάδα έρευνα DNA από αρχαίο σκελετικό υλικό και ταυτοποίησε τον υπεύθυνο μικροβιακό παράγοντα του Λοιμού των Αθηνών κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Είναι ιδρυτικό μέλος των Φίλων της Επικούρειας Φιλοσοφίας «Κήπος των Αθηνών» (2009) και ένας από τους οργανωτές του ετήσιου Πανελληνίου Συμποσίου Επικούρειας Φιλοσοφίας (από το 2011).
Είναι συγγραφέας δεκάδων φιλοσοφικών δοκιμίων, δύο βιβλίων Επικούρειας φιλοσοφίας με θέμα την ευδαιμονική ζωή («Επικουρείων Δόξαι: Η Τέχνη της Ευδαιμονίας») και την υπαρξιακή ψυχοθεραπεία («Φιλόδημου Περί παρρησίας: Επικούρεια Ψυχοθεραπεία»), καθώς και ενός θεατρικού έργου με θέμα τον βίο και το έργο του Επίκουρου («Ένας Ευτυχισμένος Έλληνας»).
Είναι Μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 2016 διδάσκει Επικούρεια φιλοσοφία σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο σε φοιτητές Φιλοσοφίας και Ψυχολογίας στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει Φιλοσοφική Διαχείριση του Στρες από το 2018 στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή Υγείας» στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε προγράμματα ταχύρρυθμης εκπαίδευσης ενηλίκων. Επιπλέον, είναι ο συντάκτης της Διακήρυξης του Δικαιώματος της Ευδαιμονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση («Διακήρυξη της Παλλήνης» 2014, www.eudaimonia.eu).
ΣΕΙΡΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ (αρ. σειράς 58)
Τίτλος: Επίκουρος. Επιστημονικός Ανθρωπισμός και Ευδαιμονία
Συγγραφέας: Χρήστος Γιαπιτζάκης
Τόπος και Χρονολογία πρώτης έκδοσης: Αθήνα, Δεκέμβριος 2020
ISBN: 978-618-20106-48
Σελίδες: 640
Διάσταση σελίδας: 17×24 cm
Γραμματοσειρά: Minion Pro
Χαρτί: Chamois 100gr
Εκδόσεις: 24γράμματα / Γιώργος Δαμιανός
Διεύθυνση / Κεντρική Διάθεση:
Λεωφόρος Πεντέλης 77, Χαλάνδρι 152 34
Τηλ.: +30 210 612 70 74
Email: [email protected]
Web site / e-shop: www. 24grammata.com
Copyright © 2020 24γράμματα