ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγικό σημείωμα συγγραφέα …………………………………………………….. 12
Πρόλογος ………………………………………………………………………………………. 16
Μέρος Α΄: Τροπάρια . ……………………………………………………………………… 21
Τροπάρια ………………………………………………………………………………………. 22
Ο μπαρμπά Χατζής …………………………………………………………………………. 26
Μια χειμωνιάτικη βραδιά …………………………………………………………………. 35
Ο Γιάννης της Αγγλίας …………………………………………………………………….. 47
Μέρος Β’: Οι Διάκοι ………………………………………………………………………. 55
Νοσταλγίες του Μπαρμπά Βασίλη Διάκου ………………………………………….. 56
Οι νερόμυλοι …………………………………………………………………………………. 63
Όταν μιλούν οι Διάκοι …………………………………………………………………….. 68
Ο Νικολής του Διάκου …………………………………………………………………….. 69
Πόθος και Νοσταλγία ……………………………………………………………………… 70
Μέρος Γ΄: Αφιέρωμα στον Νίκο Παπαμιχαήλ της Βενετίας ………………….. 73
Νίκος Παπαμιχαήλ της Βενετίας ……………………………………………………….. 74
Ύμνος στο Μεσοχώρι και παραίνεσης ……………………………………………….. 86
Καμινάκια Νοσταλγία ……………………………………………………………………… 87
Για το σχολείο μας ………………………………………………………………………….. 89
Άγιος Γεώργιος Λευκού …………………………………………………………………… 92
Αγία Ειρήνη …………………………………………………………………………………… 93
Σκοπή …………………………………………………………………………………………… 94
Λευκός………………………………………………………………………………………….. 96
Χριστός και Παναγία ………………………………………………………………………. 97
Ο δρόμος επιτέλους φτάνει στο χωριό ………………………………………………… 99
Καταφή ……………………………………………………………………………………….. 100
Παράπονο εγκατάλειψης της γης . …………………………………………………….. 102
Το άροτρο ……………………………………………………………………………………. 104
Ημερολόγιο …………………………………………………………………………………. 108
«Νοσταλγίες» (Θρησκευτικές) – Στην (Α) Ποπαντή (του Λευκού) ………… 112
Ο πόθος του ξενιτεμένου………………………………………………………………… 114
Για την Κάρπαθο ………………………………………………………………………….. 116
Φιλία ………………………………………………………………………………………….. 118
Στην Προσφιλέστατη και Αιώνια Πατρίδα μας “ΚΑΡΠΑΘΟΣ” ……………. 121
Καρπάθικοι Παλμοί ………………………………………………………………………. 126
Έθιμα και Νοικοκυριά …………………………………………………………………… 132
Οι τριάντα οχτώ εκκλησιές …………………………………………………………….. 154
Μέρος Δ΄: Αφιέρωμα στον Νικόλαο Πρωτοψάλτη του Εμμανουήλ………..161
Νικόλαος Πρωτοψάλτης του Εμμανουήλ ………………………………………….. 162
Ένα «προικοσύμφωνο» με μαντινάδες ……………………………………………… 166
Μέρος Ε΄: Μικρές Ιστορίες . …………………………………………………………… 169
Με αφορμή ένα γράμμα και ένα χαλί μερτά από τα Πικάπου ……………….. 170
Γλέντι στο Μαρόκο ……………………………………………………………………….. 172
Ένα γλέντι στον Πειραιά . ………………………………………………………………. 174
Γλέντι στου Μηνά του Καμπουράκη ………………………………………………… 175
Ο γιατρός ο Σακέλλης (Μηνάς) στη γιάτρισσα (Σοφίλα) ……………………… 176
Έξω από τον καφενέ του Μάρτα (Μάλτα) …………………………………………. 177
Μέρος ΣΤ΄: Αφιέρωμα στον Μηνά Γεωργιάδη . ………………………………….181
Νανουρίσματα ……………………………………………………………………………… 182
Αντί επιλόγου . …………………………………………………………………………….. 187
Ευχαριστίες…………………………………………………………………………………. 189
Παράρτημα . ……………………………………………………………………………….. 190
Εισαγωγικό σημείωμα συγγραφέα
Το υλικό του παρόντος βιβλίου είναι απόρροια προσωπικής έρευνας
στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής με θέμα «Η παραδοσιακή
κοινωνία της Καρπάθου σε μετάβαση (1900 – 2004)». Δεκάδες
συνεντεύξεις Καρπαθίων οι οποίοι, ευγενικά και φιλότιμα, δέχτηκαν να
συμμετάσχουν στην έρευνα αποτέλεσαν και αποτελούν την μεγαλύτερη
δεξαμενή άντλησης πληροφοριών για εμένα. Ακόμη, στο πλαίσιο της
έρευνας, φίλοι με αγάπη και σεβασμό για την Κάρπαθο και για το
Μεσοχώρι, ακόμη πιο συγκεκριμένα, δέχτηκαν να παραχωρήσουν ευγενώς
προσωπικά αρχεία που για μένα αποτέλεσαν επίσης εξίσου σημαντική πηγή
πληροφοριών.
Μέσα από το βιβλίο θα ταξιδέψουμε, με κύριο μέσο την μαντινάδα,
στις παραδόσεις της Καρπάθου. Θα αντιληφθούμε πως δημιουργείται η
μαντινάδα και πότε επιτελεί τον σκοπό της ως τρόπος έκφρασης. Θα
γνωρίσουμε τοπωνύμια, κυρίως του Μεσοχωριού, ενώ θα δούμε στοιχεία
του γλωσσικού ιδιώματος του χωριού. Επίσης, μέσα από γραπτά κείμενα
των προσωπικοτήτων που κρίθηκε σκόπιμο να παρουσιαστούν στο βιβλίο
και τα οποία παρατίθενται αυτούσια, θα δούμε πώς οι ίδιοι
αντιλαμβανόντουσαν την παράδοση της Καρπάθου, πώς χρησιμοποιούσαν
το γλωσσικό ιδίωμα και πώς εκφραζόντουσαν μέσα από την μαντινάδα.
Σε αυτό το σημείο αισθάνομαι την ανάγκη να αφιερώσω το βιβλίο
μου σε όσους αγάπησαν την Κάρπαθο και τις παραδόσεις της, σε όλους
αυτούς που έκλαψαν αποχαιρετώντας την και διάκρυσαν στην θύμησή της
και σε όσους επέστρεψαν την αγκαλιά της. Επίσης, σε όσους νιώθουν
περήφανοι για την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα και την καρπάθικη
καταγωγή τους και σε αυτούς που κατέθεσαν την ψυχή τους και στόλισαν
την Κάρπαθο με τις μαντινάδες τους, διατηρώντας έτσι τα έθιμα και τις
παραδόσεις της ατόφια.
Ιδιαιτέρως, το αφιερώνω στην μνήμη, εκείνων των πραγματικών
πατριωτών και μερακλήδων ψυχών, των Μηνά Γεωργιάδη, Βασίλη
Διάκου, Κωστή Διάκου (Πελεχή), Νικόλαου Ε. Διάκου, Νίκου
Παπαμιχαήλ της Βενετίας, Νικόλαου Πρωτοψάλτη, Γεωργίου Ρεΐση και σε
όλες εκείνες τις ψυχές που κράτησαν την παράδοση ζωντανή και ανόθευτη.
Τους ευχαριστώ όλους και ευελπιστώ να φανώ αντάξιος των
προσδοκιών τους και του πνευματικού μεγέθους της Καρπάθου.
Ο συγγραφέας
Παραγυιός Νικόλαος
Ο Νικόλαος Παραγυιός γεννήθηκε το 1976 στην Αθήνα και είναι απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Επίσης είναι κάτοχος Πι στοποιητικού Εξειδικευμένης Επιμόρφωσης του ΕΚΠΑ στα αντικείμενα «Μεθοδολογία και τεχνικές επιστημονικής κατάδυσης» και «Επιστημονικός Διευθυντής Ασφάλειας». Υπηρέτησε
στην Ά Μοίρα Αμφίβιων Καταδρομών ως Λοχίας Αλεξιπτωτιστής. Διαμένει μόνιμα στην Κάρπαθο, από όπου κατάγεται, και εργάζεται ως πυροσβέστης και εκπαιδευτής αυτοδυτών. Λά-
τρης της παράδοσης, αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο του στην μελέτη και την καταγραφή λαογραφικών στοιχείων της Καρπάθου με σκοπό την διάσωσή τους από την λήθη. Από τις εκδόσεις 24γράμματα κυκλοφορεί επίσης το έργο του «Η παραδοσιακή κοινωνία της Καρπάθου σε μετάβαση (1900-2004)».
ΣΕΙΡΑ: ΜΕΛΕΤΕΣ (αρ. σειράς 79)
Τίτλος: Ταξίδι στην παράδοση της Καρπάθου μέσα από
την τέχνη της μαντινάδας.
Συγγραφέας: Νικόλαος Παραγυιός
Τόπος και Χρονολογία Α’ έκδοσης: Αθήνα, Μάιος 2021
ISBN: 978-618-20120-48
Σελίδες: 202
Διάσταση σελίδας: 14×21 cm
Γραμματοσειρά: Times New roman
Χαρτί: Chamois 100gr
Εκδόσεις: 24γράμματα / Γιώργος Δαμιανός
Διεύθυνση / Κεντρική Διάθεση:
Λεωφόρος Πεντέλης 77, Χαλάνδρι 152 34
Τηλ.: +30 210 612 70 74
Email: [email protected]
Web site / e-shop: www. 24grammata.com
Copyright © 2021 24γράμματα
H γραφιστική επεξεργασία
έγινε στο ατελιέ γραφικών τεχνών
των εκδόσεων 24γράμματα
(Λεωφ. Πεντέλης 77, Χαλάνδρι, τηλ. 210 612.70.74)
Δημιουργία εξωφύλλου: Κλαίρη Μπαρόλα